Zwiększenie dostępności do usług opiekuńczych oraz usług specjalistycznych dla osób samotnych i starszych w wieku 75+, zamieszkałych na terenach małych gmin do 20 tys. mieszkańców – to cel programu „Opieka 75+”, będącego odpowiedzią na wyzwania, jakie stawiają przed Polską zachodzące procesy demograficzne. Na realizację programu zaplanowano ok. 57  mln złotych.

Po wprowadzeniu programu „Rodzina 500 plus” zmieniła się struktura osób korzystających z pomocy społecznej. W ogólnej liczbie tych osób odsetek rodzin z dziećmi – dzięki wsparciu 500+ – wyraźnie się zmniejszył. Rośnie natomiast liczba osób starszych objętych pomocą społeczną. Niekorzystna sytuacja demograficzna jest szczególnie widoczna w małych gminach, w których proces starzenia się społeczeństwa zachodzi znacznie szybciej niż w kraju.

Przybywa osób korzystających z  usług opiekuńczych

Każdego roku jest obserwowany wzrost liczby osób korzystających z usług opiekuńczych. W 2016 roku w stosunku do roku poprzedniego w gminach wiejskich, miejskich oraz miejsko-wiejskich liczba osób, którym w drodze decyzji administracyjnych przyznano usługi opiekuńcze, wzrosła o ok. 7%.

W 2015 roku osób było to 88 096 osób, a rok później już 94 209 osób.

Szczególne potrzeby osób w wieku 75+

Co ważne, liczba osób w wieku 75 lat i więcej w gminach, w których świadczone są usługi opiekuńcze, wynosi ok. 55 tys. Jest to ok. 60% ogółu osób, którym decyzją przyznano tego rodzaju świadczenia^.

Ministerialne wsparcie dla gmin

W odpowiedzi na zachodzące procesy demograficzne Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej opracowało program „Opieka 75+”. Celem tego programu jest zapewnienie osobom w wieku 75+ – z zamieszkałym na terenach małych gmin do 20 tys. mieszkańców – wsparcia i pomocy adekwatnej do potrzeb i możliwości wynikających z wieku i stanu zdrowia w ramach usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych usług opiekuńczych.

Jednocześnie program zakłada poprawę jakości życia osób w wieku 75+, umożliwienie gminom rozszerzenia oferty w formie usług opiekuńczych oraz specjalistycznych usług opiekuńczych dla tej grupy, jak również wsparcie finansowego gmin w wypełnianiu zadań własnych o charakterze obowiązkowym.

Dla kogo pieniądze z programu „Opieka 75+”?

Program „Opieka 75+” jest adresowany do małych gmin, w tym gmin wiejskich, miejskich (do 20 tys. mieszkańców) i gmin miejsko-wiejskich (do 20 tys. mieszkańców). Na wsparcie mogą liczyć jednak tylko te gminy, które świadczą usługi opiekuńcze samodzielnie.

Pomoc dla nowych i dotychczasowych podopiecznych

Środki finansowe z programu „Opieka 75+” mogą być przeznaczone z jednej strony na zwiększenie liczby godzin usług opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych u osób, które już korzystają z takich usług lub korzystały z nich w ostatnim roku, a z drugiej – na dofinansowanie usług opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób, które dotychczas ich nie otrzymywały.

Dlaczego wsparcie trafi do małych gmin?

Organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych, w tym usług specjalistycznych, jest zadaniem własnym gmin. Tym samym gminy finansują to zadanie z ich środków własnych, a to oznacza, że zapewnienie tego rodzaju usług może być utrudnione szczególnie w małych gminach. Powód? Wśród wszystkich gmin do 20 tys. mieszkańców aż 70% (ok. 1471 gmin) wykazuje dochody niższe niż średnia krajowa dla wszystkich gmin w Polsce.

Usługi opiekuńcze w liczbach

W Polsce tylko 56% gmin zatrudnia pracowników do realizacji w miejscu zamieszkania usług opiekuńczych. Odsetek gmin, które zatrudniają pracowników do realizacji w miejscu zamieszkania specjalistycznych usług opiekuńczych, jest jeszcze mniejszy – wynosi zaledwie 4%. Jednocześnie niespełna 29% gmin zleca wykonywanie usług opiekuńczych innym podmiotom. Na zlecanie specjalistycznych usług opiekuńczych decyduje się tylko 6% gmin. W około 430 gminach (17% gmin) w ogóle nie są świadczone usługi opiekuńcze, w tym specjalistyczne usługi opiekuńcze.